Vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam đối với đoàn viên thanh niên
Báo chí là một kênh thông tin quan trọng trong việc định hướng tư tưởng, giáo dục lý tưởng cách mạng và phản ánh tâm tư, nguyện vọng của đoàn viên thanh niên. Trong bối cảnh bùng nổ thông tin hiện nay, báo chí không chỉ giữ vai trò truyền tải chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến thanh niên, mà còn là cầu nối giúp thanh niên thể hiện tiếng nói, góp phần xây dựng xã hội. Báo chí còn góp phần thúc đẩy các phong trào thanh niên, lan tỏa các tấm gương điển hình và khơi dậy tinh thần cống hiến, sáng tạo. Tuy nhiên, việc tiếp cận và sử dụng báo chí cần có sự định hướng đúng đắn, nhằm tránh bị tác động tiêu cực từ các luồng thông tin sai lệch. Qua bài viết tác giả muốn đề xuất một số giải pháp để phát huy hơn nữa vai trò của báo chí đối với đoàn viên thanh niên trong thời đại số.
1. Mở đầu
Báo chí cách mạng Việt Nam, do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, luôn giữ vai trò quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Đối với lực lượng đoàn viên thanh niên – thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước – Báo chí không chỉ là kênh thông tin chính thống mà còn là phương tiện giáo dục, định hướng lý tưởng sống, cổ vũ tinh thần cống hiến. Trong bối cảnh hiện nay, khi truyền thông đa phương tiện phát triển mạnh mẽ, báo chí cách mạng Việt Nam càng khẳng định vị trí, vai trò đặc biệt trong việc nâng cao nhận thức chính trị, đạo đức lối sống và ý thức trách nhiệm xã hội cho thanh niên.
2. Nội dung
2.1. Báo chí cách mạng Việt Nam – kênh định hướng tư tưởng và giáo dục lý tưởng cách mạng
Báo chí cách mạng Việt Nam, từ khi ra đời đến nay, luôn là công cụ sắc bén của Đảng trong việc tuyên truyền, giáo dục và định hướng tư tưởng cho toàn xã hội, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ. Đoàn viên thanh niên – lực lượng kế thừa và phát huy truyền thống cách mạng – rất cần được tiếp cận với các giá trị chân – thiện – mỹ và lý tưởng sống cao đẹp thông qua báo chí. Các chuyên mục như “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Gương người tốt, việc tốt”, “Tuổi trẻ làm theo lời Bác”… trên các tờ báo như Tiền Phong, Thanh Niên, Tuổi Trẻ, Nhân Dân, không chỉ cung cấp thông tin chính thống mà còn góp phần khơi dậy tinh thần yêu nước, trách nhiệm công dân và khát vọng cống hiến trong mỗi thanh niên.
Đặc biệt, trong bối cảnh có nhiều luồng thông tin trái chiều, sự định hướng tư tưởng đúng đắn của báo chí cách mạng giúp thanh niên giữ vững lập trường, bản lĩnh chính trị, tránh xa các luận điệu sai trái, xuyên tạc. Báo chí vì thế trở thành người thầy, người bạn đồng hành đáng tin cậy trong quá trình hình thành nhân cách và lý tưởng cách mạng của thế hệ trẻ.
2.2. Báo chí cách mạng Việt Nam - phản ánh và lan tỏa các hoạt động thanh niên
Một trong những chức năng quan trọng của báo chí cách mạng Việt Nam là phản ánh kịp thời và sinh động các phong trào hành động cách mạng của đoàn viên, thanh niên trên cả nước. Thông qua báo chí, những chương trình lớn như “Tháng Thanh niên”, “Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè”, “Tiếp sức mùa thi”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”, “Thanh niên với chuyển đổi số”… đã được truyền tải đến đông đảo công chúng một cách rõ nét và hấp dẫn.
Báo chí không chỉ dừng lại ở việc đưa tin, mà còn góp phần tôn vinh những tấm gương tiêu biểu, mô hình hiệu quả, nhân rộng điển hình tiên tiến trong học tập, lao động, khởi nghiệp và cống hiến cho cộng đồng. Các tờ báo như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Tiền Phong thường xuyên có các chuyên mục dành riêng cho thanh niên, tạo không gian để các bạn trẻ được thể hiện, được ghi nhận và được lan tỏa giá trị tích cực. Điều này không chỉ giúp cổ vũ phong trào Đoàn mà còn khơi dậy tinh thần tự hào, khát vọng vươn lên trong lớp trẻ.
Đặc biệt, trong thời đại số, báo chí ngày càng chủ động tích hợp đa phương tiện (báo in, báo điện tử, truyền hình, mạng xã hội...) để đưa hình ảnh hoạt động thanh niên đến gần hơn với công chúng, góp phần xây dựng hình ảnh người đoàn viên năng động, bản lĩnh và đầy trách nhiệm trước xã hội.
2.3. Báo chí cách mạng Việt Nam là diễn đàn để thanh niên bày tỏ chính kiến và nguyện vọng
Bên cạnh vai trò tuyên truyền và định hướng, báo chí cách mạng Việt Nam còn là diễn đàn cởi mở để thanh niên bày tỏ tiếng nói, phản ánh tâm tư, nguyện vọng và thể hiện trách nhiệm công dân đối với các vấn đề của đất nước. Trong bối cảnh hội nhập và đổi mới, đoàn viên thanh niên không chỉ tiếp nhận thông tin một chiều mà còn mong muốn được đóng góp ý kiến, thể hiện quan điểm trước các vấn đề xã hội như biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, an sinh xã hội, chuyển đổi số, giáo dục nghề nghiệp...
Nhiều tờ báo lớn như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Tiền Phong, Nhân Dân điện tử... đã mở chuyên mục, diễn đàn dành riêng cho bạn trẻ, tạo cơ hội để họ viết bài, gửi thư, hoặc tham gia các cuộc thi viết, phóng sự về các chủ đề mang tính thời sự, chính trị - xã hội. Đây là một hình thức dân chủ hóa truyền thông, góp phần tăng cường tính phản biện xã hội, đồng thời giúp thanh niên nâng cao kỹ năng tư duy phản biện, kỹ năng trình bày và sử dụng công cụ truyền thông một cách tích cực.
Đặc biệt, việc thanh niên chủ động tham gia viết báo, cộng tác với các cơ quan báo chí không chỉ thể hiện sự trưởng thành về nhận thức mà còn góp phần nâng cao chất lượng và tính thực tiễn của báo chí cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới.
2.4. Báo chí cách mạng Việt Nam giúp thanh niên nâng cao nhận thức, kỹ năng và bắt kịp thời đại số
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số toàn diện, báo chí cách mạng Việt Nam không ngừng đổi mới nội dung, phương thức truyền tải và ứng dụng công nghệ truyền thông số để tiếp cận giới trẻ. Thông qua các nền tảng đa phương tiện như báo điện tử, podcast, video ngắn, mạng xã hội..., báo chí đã trở thành một kênh học tập và cập nhật kiến thức hiệu quả cho đoàn viên thanh niên.
Các chuyên mục như “Khởi nghiệp”, “Kỹ năng sống”, “Chuyển đổi số quốc gia”, “Giáo dục công dân số”… trên các báo điện tử lớn mang đến cho thanh niên cái nhìn toàn diện về xu thế phát triển mới, đồng thời cung cấp kỹ năng mềm cần thiết trong học tập, làm việc và cuộc sống. Điều này đặc biệt quan trọng trong thời đại mà thanh niên không chỉ cần kiến thức chuyên môn mà còn cần năng lực thích ứng, sáng tạo và tư duy số.
Không những vậy, báo chí còn là công cụ quan trọng giúp thanh niên nhận diện và phản biện các thông tin sai lệch, độc hại trên không gian mạng – một môi trường mà họ tiếp xúc hằng ngày. Với vai trò định hướng thông tin và bảo vệ tư tưởng, báo chí cách mạng Việt Nam góp phần xây dựng lớp thanh niên “vừa hồng vừa chuyên”, bản lĩnh, trí tuệ và đủ sức gánh vác trách nhiệm xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên số.
3. Một số giải pháp phát huy vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam đối với đoàn viên thanh niên
Trước hết, cần tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức của đoàn viên thanh niên về vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam
Các cấp bộ Đoàn cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các buổi sinh hoạt chi đoàn, chuyên đề về báo chí cách mạng, vai trò định hướng tư tưởng và giá trị cốt lõi của thông tin chính thống. Có thể tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam, giới thiệu các tác phẩm báo chí tiêu biểu, tổ chức ngày hội “Thanh niên với báo chí cách mạng” để tạo thói quen tiếp cận báo chí chính thống trong giới trẻ.
Hai, đổi mới nội dung và hình thức thể hiện của báo chí để gần gũi hơn với thanh niên
Các cơ quan báo chí cần đổi mới mạnh mẽ cách thức truyền tải thông tin: sử dụng ngôn ngữ trẻ trung, ngắn gọn, kết hợp hình ảnh, infographic, podcast, video ngắn... để phù hợp với thị hiếu tiếp nhận của giới trẻ. Đồng thời, cần đầu tư các tuyến bài khai thác các chủ đề thiết thực như định hướng nghề nghiệp, chuyển đổi số, kỹ năng số, sức khỏe tinh thần, phát triển bản thân… để thu hút thanh niên theo dõi thường xuyên.
Ba, xây dựng và phát triển các nền tảng truyền thông chuyên biệt dành cho thanh niên
Đoàn Thanh niên cần phối hợp với các cơ quan báo chí để xây dựng các kênh truyền thông riêng cho thanh niên trên nền tảng số như Fanpage, kênh YouTube, Tiktok, podcast thanh niên… mang nội dung phong phú, sáng tạo, định hướng tích cực. Những nền tảng này sẽ là “diễn đàn mở” để thanh niên chia sẻ ý kiến, thể hiện chính kiến và tham gia sáng tạo nội dung truyền thông có giá trị xã hội.
Bốn, tăng cường phối hợp giữa tổ chức Đoàn và các cơ quan báo chí cách mạng
Các cấp bộ Đoàn cần chủ động kết nối với các cơ quan báo chí để đưa tin kịp thời, sinh động và chiều sâu về các hoạt động, phong trào thanh niên. Tăng cường bồi dưỡng kỹ năng viết tin, chụp ảnh, quay video cho cán bộ đoàn cơ sở để chủ động cộng tác với báo chí. Đồng thời, cần có cơ chế tôn vinh, động viên các cộng tác viên trẻ, phóng viên thanh niên tiêu biểu nhằm khuyến khích sự tham gia tích cực của đoàn viên trong hoạt động truyền thông.
Năm, phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ Đoàn và giáo viên trẻ trong định hướng thông tin cho thanh niên
Cán bộ Đoàn các cấp và lực lượng giáo viên trẻ trong các trường học cần đóng vai trò “cầu nối” giúp học sinh, sinh viên và thanh niên tiếp cận đúng nguồn thông tin. Họ cần thường xuyên giới thiệu các bài viết, chuyên mục hay từ báo chí cách mạng, hướng dẫn thanh niên phân biệt tin giả, tin sai sự thật và hình thành “sức đề kháng” thông tin trong môi trường số.
4. Kết luận
Báo chí cách mạng Việt Nam giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác tuyên truyền, giáo dục, định hướng tư tưởng, nâng cao nhận thức và lan tỏa những giá trị tốt đẹp trong xã hội, nhất là đối với lực lượng đoàn viên thanh niên – thế hệ kế tục sự nghiệp cách mạng. Trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số mạnh mẽ, việc tăng cường mối liên kết giữa báo chí và thanh niên càng trở nên cấp thiết. Đoàn viên không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà cần chủ động trở thành chủ thể sáng tạo nội dung, phản ánh cuộc sống và đóng góp tiếng nói xây dựng xã hội. Tổ chức Đoàn cần phát huy hơn nữa vai trò cầu nối giữa báo chí cách mạng với thanh niên. Qua đó, báo chí tiếp tục là người bạn đồng hành tin cậy, giúp thanh niên phát triển toàn diện về tri thức, nhân cách và bản lĩnh trong thời đại mới.
Tài liệu tham khảo
1. Ban Tuyên giáo Trung ương. (2023). Báo chí và truyền thông trong công tác tuyên truyền giáo dục thanh niên. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.
2. Bộ Thông tin và Truyền thông. (2023). Chiến lược phát triển báo chí quốc gia đến năm 2025. Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông.
3. Nguyễn, H. V. (2021). Vai trò của báo chí cách mạng trong xây dựng con người Việt Nam hiện đại. Tạp chí Cộng sản, (981), 25–28.
4. Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. (2022). Cẩm nang công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Nhà xuất bản Thanh niên.
5. Báo Tuổi Trẻ, Báo Thanh Niên, Báo Tiền Phong. (2022–2024). Các chuyên mục về thanh niên, giáo dục lý tưởng và khởi nghiệp. Truy cập từ https://tuoitre.vn, https://thanhnien.vn, https://tienphong.vn
ThS. Phan Văn Bằng – Trường chính trị Bình Dương